HAAT ZAAIEN TEN GUNSTE VAN EEN EIGEN LUCRATIEVE CARRIERE. Deel 2.

Een NPK-activist in hart en nieren.

 

Hij was vanaf de oprichting van het Nederlands Palestina Komitee betrokken bij alle activiteiten, was jarenlang penningmeester, zat in de redactie van het huisorgaan,  was altijd in de weer met spandoeken, regelde demonstraties en staat nog steeds graag vooraan in de ‘frontlinies’. Zijn naam: Kees Wagtendonk.

 

Hij staat te boek als man van de oude linkse stempel die weigert zich neer te leggen bij het bestaan van de staat Israel. Een Joodse staat discrimineert volgens hem per definitie en daarom had die staat er nooit mogen komen.

 

Wagtendonk raakte naar eigen zeggen bij de oprichting van het NPK betrokken via het Midden-Oosten Bulletin. Hij was een van de medewerkers van dat blad, samen met Gerrit Jan Harbers , de toenmalige buitenlandsecretaris van de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP).

 

In het dagelijks leven was Wagtendonk tot aan zijn pensionering wetenschappelijk hoofdmedewerker bij de UvA. Hij doceerde er islamologie. Kennelijk tilde hij niet zwaar aan een onafhankelijke positie want hij combineerde zijn wetenschappelijke functie jarenlang met het bestuurslidmaatschap van het NPK. Na zijn afscheid van de UvA gaf hij zich uit als  theoloog en islamoloog of  ook wel “retired associate professor at the University of Amsterdam.”

 

Strategisch inzicht kan Wagtendonk niet worden ontzegd. In de Marokkaanse gemeenschap zag hij een nieuwe doelgroep voor de missie van het NPK. Met opvallend gemak wist het comité duizenden demonstranten te ronselen in moskeeën. Dat hun demonstraties steeds vaker uit de hand liepen, nam men op de koop toe. Vernielingen en agressie tegen Joden begonnen vertrouwde verschijnselen te worden. Het “Hamas Hamas, Joden aan het gas” werd een bekende strijdkreet. Het was het resultaat van de haat die Wagtendonk en de zijnen tegen Joden en tegen Israel hadden gezaaid. Die was in een vruchtbare voedingsbodem beland.

 

Ondanks de protesten tegen het groeiende antisemitisme onder Marokkaanse jongeren gaat Wagtendonk door met het plaatsen van oproepen op Arabische websites om deel te nemen aan demonstraties. Ook het krakersweb Indymedia is een favoriete stek, evenals de website van de welbekende activiste en SP-senator Anja Meulenbelt. Geen wonder. Hij mag graag in haar gezelschap verkeren, bij voorkeur samen met de beruchte Gretta Duisenberg.

 

Veel van de NPK-demonstraties worden georganiseerd in samenwerking met de Palestijnse Vereniging, de Internationale Socialisten (IS), tal van andere groeperingen en politieke partijen als GroenLinks en de SP. In het speciale nummer van het Free Palestina Bulletin in 2008, waaraan Wagtendonk meewerkte, krijgt de lezer een fraai staaltje te zien van de lijnen die er naar de politiek lopen. SP-Kamerlid Harry van Bommel, naderhand in opspraak geraakt vanwege deelname aan een omstreden demonstratie, en zijn politieke kompaan Mariko Peters (GroenLinks) zijn gebroederlijk te bewonderen op een foto die is gemaakt tijdens de campagne ‘Ik ben ontzet’ op 5 juni 2007.

 

Wagtendonk verdient bijzondere aandacht. Daarom is het des te merkwaardiger dat hij jarenlang buiten beeld wist te blijven. Zo ontstond een achterstand waardoor in mijn onderzoek naar deze notoire activist nog een aantal belangrijke vragen onbeantwoord zijn gebleven. Mogelijk wordt dit gat in mijn kennis in de nabije toekomst alsnog gevuld.

 

Wat ik tot nu toe over Wagtendonk op het spoor ben gekomen, is overigens al tamelijk onthullend. Zoals ik reeds heb beschreven, was deze geboren Amsterdammer (1933) in 1958 toevallig ook in Damascus toen Rabbani zijn vrouw ging bezoeken. Daar was het een en ander aan vooraf gegaan.

 

In 1953 ging Wagtendonk theologie studeren maar hij kwam er al snel achter dat predikant worden eigenlijk meer de wens van zijn vader was. De studie Vergelijkende Godsdienstwetenschap, met als hoofdvak Islam en als bijvak Arabisch aan de UvA paste beter bij hem.

 

In die periode was een aantal UvA-studenten actief in de Werkgroep Antimilitaristische Studenten (WAS). De werkgroep ageerde ondermeer tegen de toenmalige politionele acties in Indonesië en hielp ook dienstweigeraars. Diezelfde studenten zouden later betrokken raken bij de Algerijnse zaak tegen de Fransen (De zaak waaraan Rabbani zijn eerste kapitaal zou gaan verdienen). Tevens waren deze studenten vanaf 1958 actief binnen de toen opgerichte PSP (huidige GroenLinks). Die partij was maakte zich vanaf het begin sterk voor de Palestijnse zaak. 

 

Een van die WAS/PSP-studenten was de bekende activist Sietse Bosgra, die opkwam voor de Algerijnen, een belangrijke rol speelde het Angola Komitee, een spilfunctie vervulde in het Komitee Zuidelijk Afrika en momenteel actief is als secretaris van het Nederlands Instituut Palestina/Israel (NIPI). Het NIPI werkt nauw samen met het PKN.

 

Bosgra was niet alleen lid van de PSP maar was tevens een regelmatige bezoeker van AAPSO-bijeenkomsten. Tijdens een AAPSO bijeenkomst in New Delhi (India) in oktober 1987 sprak hij met de ambassadeur van Koeweit (een Palestijn) over samenwerking om te komen tot een olieboycot van Israël.

 

Een andere oude kameraad van Wagtendonk die ook AAPSO conferenties bezocht was de PSPer Gerrit Jan Harbers.

 

AAPSO was nauw betrokken bij het internationaal terrorisme en een van de onderwerpen die altijd op de agenda stond was Israël en Zionisme. En diezelfde Sovjetunie was in de tijd een van de belangrijkste steunpilaren van de PLO. De Palestijn Mohamed Sobeih (PLO) zat in redactieraad van AAPSO-publicaties en het Palestinian Committee for Peace and Afro-Asian Solidarity was lid van AAPSO.

 

Achteraf is gebleken dat AAPSO indirect door de geheime dienst van de Sovjetunie, de beruchte KGB, werden gefinancierd. *

 

In die troebele vijver komt Wagendonk terecht als hij zijn opwachting aan de UvA maakt.

 

In zijn voorkeur voor Vergelijkende Godsdienstwetenschap lag ook zijn voorliefde opgesloten voor het communisme. Nadat hij enige tijd de voorgenomen studie had gevolgd, wilde hij wel eens kennis maken met moslims die het communisme waren toegedaan en net als hij deel uitmaakten van een internationaal studentennetwerk.

 

Terdege voorbereid en met een ‘routekaart onder zijn arm’ ging hij in 1958 op pad naar Syrië, Libanon en Israël. Intussen was de Algerijnse opstand tegen de Fransen in alle hevigheid losgebarsten.

 

Syrië was in die tijd sterk op de Sovjet-Unie georiënteerd dus voor hem de ideale plaats om gelijkgezinden kameraden te ontmoeten. En jawel, hij wist ze te vinden, een aantal communistische jongeren dat net terug was van het wereldjeugdfestival van de IUS/WFDY in Moskou. Het leverde een langdurige contact op. Volgens Wagtendonk heeft hij met een van hen – die later minister werd – 30 jaar lang gecorrespondeerd.

 

Vervolgens bracht zijn ‘routekaart’ hem naar een Palestijns kamp in de Syrische hoofdstad Damascus. Hij had niet op een beter moment kunnen komen want de Palestijnse leider Yasser Arafat was juist druk doende zijn nog jonge guerrillabeweging beweging Al Fatah verder vorm te geven. De eerste recruten hadden inmiddels een commando-opleiding gevolgd in Algerijnse kampen. Voor Arafat was Syrie een ideale partner. Hij werkte nauw samen met de Syrische geheime dienst bij het creëren van een uitvalbasis langs de grens met Israël. Tevens voorzag de Syrische overheid Al Fatah van wapens en explosieven. 

 

De volgende halte was de Libanese hoofdstad Beiroet. Daar ontmoette hij behalve Palestijnse kameraden ook communistische studenten uit India, Pakistan, Filippijnen, Ethiopië en andere Arabische landen. Daarna ging de reis naar Oost-Jeruzalem, in die tijd in handen van Jordanië. Daar logeerde hij bij de weduwe van George Antonius, de schrijver van het boek The Arab Awakening. Saillant detail is dat diezelfde Antonius de informele adviseur was van Hajj Amin al-Husayni, de inmiddels overleden Mufti van Jerusalem. De haat tegen de Joden had bij deze Al-Husayni zulke grote vormen aangenomen dat hij zelfs aanpapte met Hitler.

 

Mevrouw Antonius was nauw betrokken bij de Palestijnse zaak en was onder meer actief in een vluchtelingenkamp in Oost-Jeruzalem. Daar bracht zij Wagtendonk in contact met de lokale Palestijnse leiders. Over de inhoud van de gevoerde gesprekken of zijn activiteiten in de Palestijnse kampen was Wagtendonk nooit mededeelzaam. Een interessante vraag is of hij in die kampen een bepaalde training heeft ondergaan. Het zou mij niet verbazen.

 

Van Oost-Jeruzalem reisde hij eind juni, begin juli via Syrië naar Libanon. Juist in die tijd stuurde de toenmalige Amerikaanse president Eisenhouwer 5.000 Amerikaanse militairen naar dat land onder de naam “Operation Bleu Bat”. Hij deed dat om te voorkomen dat de Libanese regering met steun van de Egyptische president Nasser door de communisten omver geworpen  zou worden. Volgens Wagtendonk had hij een legerbroek aan. Vrienden raadden hem aan die maar snel uit te trekken omdat men kon denken dat hij een ‘soldaat’ was.

 

Terug in Nederland werd hij docent bij de vakgroep Godsdienstwetenschap van de Theologische faculteit aan de UvA. In 1968 promoveerde hij op de oorsprong van het vasten in de Koran.

 

Bij het Instituut Moderne Nabije Oosten (IMNO) van de UvA leerde hij de Palestijn Musa Suudi kennen. Die was zeer actief voor de Palestijnse zaak. Musa was als jongen van 1936 tot 1939 actief geweest als koerier tussen de Palestijnse strijders. In 1956 kwam hij naar Nederland waar hij het opmerkelijk snel schopte tot docent aan het zojuist genoemde IMNO.

 

In 1973 kreeg Wagtendonk naar eigen zeggen ‘schrik van zijn leven’. Kort na de Oktoberoorlog (een verrassingsaanval van Egypte en Syrië op Israël) stond bijna heel Nederland achter Israël. Dat beviel Wagtendonk allerminst. Met zijn makkers beklom hij de trappen van de Amsterdamse Koopmansbeurs om op een nogal opdringerige wijze pamfletten uit te delen tegen steun aan Israël. Een van de bezoekers nam dat niet en donderde hem van de trap af.

De politie moest eraan te pas komen om hem in veiligheid te brengen. Op het bureau Warmoesstraat meldde zich zijn maatje Bertus Hendriks om hem te troosten. De schrik was groot. Wagtendonk was totaal van slag. Had hij zijn vers gedrukte blaadjes doorgaans in een mum van tijd aan de man gebracht, dit keer bleef hij met de voorraad zitten. Volgens Wagtendonk zelf ligt in het schuurtje van zijn Amstelveense woning nog altijd een oplage onverkochte NPK-Nieuwsbrieven uit dat jaar.

 

Op 13 oktober 1976 vertrok Kees Wagtendonk hals over kop naar Cyprus om het werk van Ger Dassen van het NPK over te nemen. Voor het NPK was Cyprus een belangrijk knooppunt. In de hoofdstad Nicosia was het Palestine Red Cresent Society (PRCS) gevestigd waar het NPK nauw mee samenwerkte. Tevens bevond zich een van de PLO mediakantoren in de stad, die het centraal orgaan Al-Thawra verzorgde. Dassen was een week eerder in Libanon door de Israëlische legerautoriteiten in hechtenis genomen.

 

Drie jaar later, in 1979, bezocht Wagtendonk samen met de PSP’er Huib Riethof zijn “kameraden” in de Westelijke Sahara om weer even de geur van de revolutie op te snuiven. Er woedde een guerrillastrijd tussen de Marokkanen en de plaatselijke Touaregs (Polisario) die gesteund werden door Algerije, Libië en niet te vergeten het Komitee Marokkaanse Arbeiders Nederland , een belangrijke partner van het NPK. Het Nederlander gezelschap bezocht de Polisariostrijders als onderdeel van een zogenaamde Europese fact-finding mission.

 

Laten we deze beperkte en korte trip door het leven van deze activist voorlopig afsluiten met een klein overzicht van een aantal demonstraties die mede door deze man tot stand zijn gekomen.

 

2001

31 augustus: Picketline/demonstratie gericht op Tweede Kamer & Israëlische ambassade. Nederland moet Israël dwingen tot volledig vertrek uit de bezette gebieden. Organisatie: NPK, Palestijnse Vereniging, IS.

 

1 december: Dag voor Internationale Solidariteit met het Palestijnse Volk. Inleiding door Ibrahim Al-Baz en Robert Soeterik [MERA].

Boycotcampagne met picketlines voor een aantal supermarkten van Albert Heijn in Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en Leiden.

 

2003

22 maart: Tegen de Amerikaanse aanval op Irak.

 

2004

15 mei: Demonstratie bij het Amerikaanse consulaat op het Museumplein in Amsterdam tegen de Amerikaanse bemoeienis in Irak en Palestijnse gebieden, de Abu Ghayb gevangenis en de door Israël gebouwde veiligheidsmuur.

 

17 mei: Campagne van de ICCO om het consumentenpubliek te wijzen op de voortdurende schending door Israël van het Associatieakkoord met de EU in zoverre producten uit de nederzettingen als “made in Israël” tegen gereduceerd importtarief in de EU worden ingevoerd. De bedoeling is dat honderdduizenden handtekeningen daartegen worden ingezameld en aangeboden aan de Nederlandse voorzitter van de EU na 1 juli.

 

22 mei: Op het Plein in den Haag tegen het Israëlisch optreden in Rafah, een grensplaats met Egypte waar volgens Wagtendonk ‘na succesvol verzet tegen de Israëlische bezetter – 13 soldaten werden gedood (…).’

 

26 mei: op het Plein in Den Haag waar een petitie werd aangeboden bij de  Tweede Kamercommissie van Buitenlandse Zaken die die dag vergaderde over het Midden-Oostenbeleid.

5 juni: karavaan tegen de apartheidsmuur van start in Leiden naar alle provincies. Een voorlichtingscampagne van het samenwerkingsverband van Nederlands Palestina Komitee (NPK), initiatiefgroep Stop de Bezetting (SdB) en de Palestijnse Gemeenschap in Nederland (PGN). Opening door Hans Feddema, publicist en voorzitter SdB. Boycot-flyering voor de Albert Heijn op het Museumplein. Consumentenboycotacties moesten de politici in de Tweede Kamer onder druk zetten zodat zij de nodige stappen ondernamen om ervoor te zorgen dat Nederland in EU-verband ging meewerken aan het onder druk zetten van Israël om een einde te maken aan de bezetting.

26 juni: een landelijke demonstratie tegen de bezetting van Irak. Het NPK riep op tot deelname hieraan. Initiatiefgroep: KMAN, EMCEMO, PGN, IS.

 

2006

3 juli: Brief aan minister Bot door Anja Meulenbelt naar aanleiding van een oproep van het NPK en een initiatief van EMCEMO. Betreft onder meer steun voor de oproep van het International Coordinating Network on Palestine 28 juni 2006

 

15 juli: Een demonstratie voor de ingang van het Binnenhof bij het Dreesmonument in Den Haag vanwege Israëls oorlog tegen de Palestijnen en tegen Libanon, georganiseerd door de Palestijnse Gemeenschap Nederland en het NPK.

 

2007

5 juni: Manifestatie Een Ander Joods Geluid, NPK, Palestijnse Gemeenschap Nederland, en United Civilians for Peace (UCP) tegen de Israëlische aanwezigheid in Samaria, Judea en Jeruzalem. De manifestatie vond plaats de dag voordat de Vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken over het Nederlandse Midden-Oosten beleid debatteerde en een week voordat minister Verhagen naar Israël en de omstreden gebieden vertrok.

 

2008

27 december: Oproep NPK: “Gaza wordt weer eens grootschalig gebombardeerd. We staan vanavond om 7 uur met fakkels en borden op de Dam.”

 

2009

3 januari: Een landelijke demonstratie tegen de Israëlische bombardementen op Gaza. 

 

22 februari: Picketactie voor het Amsterdamse College Hotel onder de noemer “Platform Stop de Aanval op Gaza” tegen de lezing van de Israëlische legerwoordvoerder Ron Edelheit onder de titel ‘Na de Gaza oorlog: wat nu?’

“Geen Israëlische oorlogspropaganda in uw hotel!! (…) De publiciteit die deze bijeenkomst en het protest daartegen zal krijgen, kan het hotel toekomstige klanten gaan kosten.” klonk het dreigement.

 

Een lange lijst van deelnemers moest zoveel mogelijk indruk maken: Al Awda, Anti-Imperialisme Platform, DIDF, Een Ander Joods Geluid (EAJG), ICAD, ICAW, HTIB, Internationale Socialisten, Jongeren voor Palestina, Keerpunt, KMAN, Marokkaanse Raad Zeeburg, Milli Görus Nederland, NCPN, Nederlands Palestina Komitee (NPK), Palestijnse Gemeenschap Nederland (PGN), Palestinian Human Rights Foundation RASED, Peace-Actie, People’s Artist Network, PlateForme Intercontinentale des MRE, PPMS, PRIME, Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, SAP/Grenzeloos, SMVA, Stop de Bezetting, Transnational Institute, Unie van Marokkaanse Moskeeën Amsterdam en Omstreken (UMMAO), VIA, Vrouwen in het Zwart Nederland, XminY.

 

* Ook na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie bleef AAPSO actief voor de Palestijnse zaak. Zo organiseerde zij op 8 november 2000 een bijeenkomst met vijf NGO’s die gevestigd zijn in Cairo ondermeer de Arab Lawyers Union, de Arab Labour Union, de African Peasant Union, de Arab Journalist Union, de Arab Pharmacists Union en de Arab Organisation for Human Rights. Tijdens deze bijeenkomst werd het Arab Committee for Supporting Palestinian People’s Struggle opgericht.